Konstytucje Trzeciego Zakonu 1957 - Strona III. zakonu św. Franciszka serafickiego.

Sacra Congregatio de Religiosis i Prot. N. 02116/57.

DEKRET

Od czasu ustnego zatwierdzenia Reguły przez papieża Honoriusza III, jak to podaje tradycja, nigdy nie brakowało Trzeciemu Zakonowi Świeckiemu dobrej opieki, apostolskiego błogosławieństwa i ojcowskiej troski papieży. Z tych jedni, jak papieże Mikołaj IV i Leon XIII, dostosowali Regułę do zmienionych warunków życia, inni – jak bł. Innocenty XI, niedawno wyniesiony na ołtarze, ułożyli lub zatwierdzili nowe Konstytucje, inni wreszcie, bardzo liczni, zaznaczyli swoje zaufanie i dobrą wolę względem Zakonu, jak zwłaszcza św. Pius X, który w „odnowieniu wszystkiego w Chrystusie” spodziewał się wielkiej pomocy od tercjarzy. Papieże Benedykt XV i Pius XI twierdzili, że Trzeci Zakon jest bardzo odpowiedni także na nasze czasy, papież Pius XII, szczęśliwie nam panujący, wychwala Trzeci Zakon jako „wybrany oddział w pokojowym wojsku świeckim, który dziś jak nigdy dotąd, nastawiał szyki swoje do obrony i rozszerzenia królestwa Chrystusowego po całej ziemi” (alloc. Nel dani, 1 lipca 1956, [w:] AAS 48 (1956), s. 577).

Od czasu, kiedy Leon XIII dostosował regułę do warunków dzisiejszego życia, okazała się także konieczność ułożenia nowych Konstytucji, aby tercjarze jaśniej zrozumieli głębokie zasady franciszkańskie, ujęte zwięźle w regule, a także, aby je wprowadzili w życie, i mając szczegółowe normy, skuteczniej dążyli do osobistej świętości, oraz aby mogli w sposób skuteczniejszy i bardziej uporządkowany rozwinąć działalność dla dobra Kościoła i społeczności świeckiej.

Dlatego sześć lat temu generałowie czterech rodzin franciszkańskich ustanowili komisję, która miała za zadanie zbadać dotychczasowe zarządzenia, zebrać razem normy dawne i nowe, szczególnie te, które wydawały się ważne odnośnie do wewnętrznego i zewnętrznego życia Trzeciego Zakonu, oraz te, które bardziej zgadzaj ą się z rozporządzeniami Kościoła wydanymi w ostatnich latach, jak też i z dzisiejszym apostolstwem Zakonu.

Komisja szczęśliwie wywiązała się z obowiązku, a generałowie zbadali projekt Konstytucji i przedstawili go do zatwierdzenia tej Świętej Kongregacji. Święta zaś Kongregacja do spraw Zakonnych oddała projekt Konstytucji do rozpatrzenia specjalnej Komisji Konsultorów. Komisja poczyniła poprawki i uzupełniła projekt w tym celu, aby Trzeci Zakon „w pełni zadośćuczynił najgorętszym pragnieniom tych, którzy muszą pozostać w świecie, ale nie chcą być ze świata” (alloc. Nel darvi, 1 lipca 1956, [w:] AAS 48 (1956), s. 577). Tak zredagowane Konstytucje, których oryginał łaciński znajduje się w archiwum Kongregacji, ta św. Kongregacja zatwierdziła i nadała im moc prawną, jak to czyni mocą obecnego Dekretu.

Włączenie zaś odpustów i łask do Konstytucji nie nadaje im nowej mocy prawnej, ale mają takie znaczenie, jakie im nadały pierwotne dokumenty.

Choć byłyby jakiekolwiek postanowienia przeciwne.

Dano w Rzymie, dnia 25 sierpnia 1957 r. w święto św. Ludwika Króla, patrona Trzeciego Zakonu Franciszkańskiego.

Walerian Kard. Valeri, Prefekt. Ar. Larraona, Sekretarz.

Konstytucje Trzeciego Zakonu Świeckiego Świętego Franciszka z Asyżu

WSTĘP

„O najmilsi bracia, i na wieki błogosławieni synowie, słuchajcie mnie, słuchajcie głosu ojca Waszego: wielkie rzeczy obiecaliśmy, większe są nam obiecane, zachowajmy te, wzdychajmy do tamtych, rozkosz krótka, kara wiekuista, małe cierpienie a chwała nieskończona, wielu wezwanych, mało wybranych, wszystkim odpłata” (Verba S. P. N. Francisci).

„Do najważniejszych i nieśmiertelnych zasług św. Franciszka względem chrześcijaństwa na swój sposób dołącza się Trzeci Zakon, najlepiej wskazujący wielkość i potęgę jego gorliwości o rozszerzenie się chwały Jezusa Chrystusa, którą płonęła jego dusza. Zdając sobie sprawę z niebezpieczeństw, które groziły wówczas Kościołowi, z nieprawdopodobnym wprost entuzjazmem przystąpił do dzieła odnowienia wszystkiego w myśl zasad chrześcijańskich. Skoro założył podwójną rodzinę braci i sióstr, którzy, złożywszy uroczyste śluby, poszli śladami Ukrzyżowanego, i gdy nie mógł przyjąć w mury klasztorne wszystkich zewsząd zabiegających się doń celem przyjęcia jego sposobu życia, powziął myśl, aby pozostając w świecie wśród zgiełku świata, mieli oni możność osiągnięcia chrześcijańskiej doskonałości. Tak powstał prawdziwy zakon tercjarzy, wprawdzie niewymagający od swych członków, jak dwa poprzednie, składania ślubów zakonnych, niemniej jednak jaśniejący czystością obyczajów i zamiłowaniem pokuty. W ten sposób on pierwszy powziął i za łaską Bożą szczęśliwie przeprowadził myśl, by zakonny tryb życia uczynić powszechnym, czego dotychczas nie dokonał żaden z zakonodawców” (Benedictus PP XV, litt. encyc. Sacra propediem, 6 stycznia 1921, [w:] AAS 13 (1921), s. 34).

ROZDZIAŁ I PODSTAWOWE ZASADY TRZECIEGO ZAKONU

TYTUŁ I. Istota i cel Trzeciego Zakonu

Artykuł 1

Trzeci Zakon Świecki św. Franciszka jest stowarzyszeniem wiernych, którego członkowie, żyjąc w świecie, starają się w sposób odpowiedni ich życiu wśród świata dążyć do doskonałości chrześcijańskiej pod kierownictwem i według ducha Zakonu Franciszkańskiego, zachowując regułę św. Ojca Franciszka zatwierdzoną i objaśnioną przez Stolicę Apostolską (cf. can. 702, § 1).

Artykuł 2

Sposób życia tercjarzy franciszkańskich jest następujący: w życiu świeckim zachować przykładnie Ewangelię Pana naszego Jezusa Chrystusa, na mocy profesji złożonej wobec Kościoła szukać chwały Bożej przez uświęcenie własne i bliźnich, wiernie ćwicząc się w pokucie przez ustawiczne zachowywanie Reguły według swego stanu tak w życiu osobistym, jak i społecznym.

Artykuł 3

Tego rodzaju życie możliwe jest jedynie w łączności z Mistycznym Ciałem Chrystusa, w tym Ciele Mistycznym łączą się ściślej członkowie pomiędzy sobą na mocy złożonej profesji. Stąd członkowie połączeni miłością ewangeliczną winni usilnie rozwijać atmosferę rodzinną tak w swojej kongregacji, jak i w całym Zakonie, i tak winni stworzyć prawdziwą społeczność.

Artykuł 4

Zakon ten ma na celu, jakby przez dobry zaczyn doskonałości ewangelicznej utwierdzić i wzmocnić w Kościele życie chrześcijańskie oraz przykładem prawdziwej świętości podtrzymywać i rozszerzać Królestwo Chrystusowe.

Artykuł 5

Dlatego tercjarze, odpowiednio przygotowani do życia ewangelicznego i apostolskiego, w życiu codziennym mają naśladować Serafickiego Ojca, który uważał się za przyjaciela Chrystusa tylko wówczas, gdy dbał o dusze Krwią Jego odkupione.

Artykuł 6

Trzeci Zakon dzięki życiu doskonałemu i apostolstwu może zaspokoić różne potrzeby osób świeckich.

Dlatego obok zwykłego podziału kongregacji można w niej tworzyć także specjalne kółka, byle zachować zawsze właściwości rodzinne zakonu.

Artykuł 7

Przynależność do Trzeciego Zakonu, jak stwierdzają papieże, przynosi wiele korzyści także duchowieństwu. Stąd przełożeni oraz inni zakonnicy powinni wszelkimi siłami popierać tę sprawę. Ponadto komisarze – o ile będzie to możliwe – niech ustanowią oddzielne kongregacje dla duchowieństwa również i w seminariach duchownych.

Artykuł 8

W Trzecim Zakonie zawsze znajdą się osoby poświęcone Bogu przez śluby prywatne lub przyrzeczenia. Tercjarze ci mogą tworzyć w kongregacji kółka oddzielne na podstawie specjalnych regulaminów, a to dla lepszego rozwoju ich życia duchowego i wzrostu ich liczby, oraz aby stali się w kongregacji niejako zaczynem ewangelicznym.

Artykuł 9

Skoro Trzeci Zakon jest ustanowiony również w celu uświęcenia małżeństw, bo pierwsi tercjarze to byli małżonkowie, dlatego bardzo pożyteczną rzeczą będzie zakładanie i popieranie kółek dla małżonków i narzeczonych w tych kongregacjach, gdzie jest odpowiednia liczba tego rodzaju członków.

Artykuł 10

Choroby przyjęte chętnie z ręki Bożej na wzór Chrystusa i jego świętych oraz zanoszone w łączności z Mękę Pańską bardzo przyczyniają się do uświęcenia własnego i bliskich. Stąd komisarze niech się starają, gdzie to będzie możliwe, zakładać kółka dla tercjarzy chorych. Przez odpowiednie czasopisma i odwiedziny zachęcą ich, aby bóle i dolegliwości życia ofiarowali dla dobra Kościoła i Zakonu, aby choroby znosili z ewangeliczną cierpliwością i w ten sposób zdobywali skarby łaski i zasług.

TYTUŁ II Przyjęcie do Zakonu

Artykuł 11

Trzeci Zakon ciągle powinien pomnażać się raczej w świętości, niż w liczbie, dlatego należy dokładnie badać kandydatów do Zakonu, czy posiadają warunki określone w Regule i niniejszych Konstytucjach.

Odpowiednimi kandydatami są ci, którzy pod wezwaniem łaski Bożej pragną w szczególny sposób poświęcić się Bogu w życiu świeckim, czyli podobać się Bogu według ducha św. Franciszka oraz służyć Kościołowi i społeczeństwu.

Artykuł 12

Kandydatów świeckich należy przed dopuszczeniem do nowicjatu wypróbować przynajmniej przez trzy miesiące w charakterze postulantów. Kandydatów należących do duchowieństwa świeckiego albo tych, którzy już należeli do jakiegoś stowarzyszenia franciszkańskiego, albo o których skądinąd wiadomo, że mają odpowiednie przygotowanie, lub kandydatów na tercjarzy samotnych można zaraz dopuścić do nowicjatu.

Postulanci powinni zdobyć ogólne wiadomości katechizmowe o życiu św. Franciszka, o Trzecim Zakonie i tak przygotowani iść do obłóczyn.

TYTUŁ III Nowicjat

Artykuł 13

Na mocy Reguły nieważne jest przyjęcie do nowicjatu osób, które nie ukończyły czternastego roku życia, wymaga się bowiem takiego wieku, w którym kandydaci sami mogliby decydować poważnie i roztropnie o sposobie swego życia duchowego.

Ponadto na mocy prawa powszechnego nieważne jest przyjęcie osób, które:

są związane ślubami zakonnymi (can. 704, § 1);
należą już do innego trzeciego zakonu a nie otrzymały dyspensy na przynależność do dwu trzecich zakonów (can. 705);
nie są katolikami lub wpisały się do organizacji potępionej przez Kościół, albo są notorycznie obłożeni cenzurami kościelnymi, albo są publicznymi grzesznikami (can. 693, § 1).

Artykuł 14

Ponadto godziwie nie można przyjąć: niewiast zamężnych bez wiedzy i zgody męża, chyba że za radą kapłana kierującego ich sumieniem lub dyrektora kongregacji należałoby postąpić inaczej, obarczonych z własnej winy długami, niezdolnych do ich uiszczenia, osób samolubnych lub gwałtownych, skłonnych do niezgody, gadulstwa, obmowy i oszczerstwa, oraz do niezwykłych form pobożności.

Artykuł 15

Kandydatów, uznanych za odpowiednich, przyjmuje do nowicjatu lub kongregacji dyrektor po wysłuchaniu zdania rady kongregacji.

Artykuł 16

Postulantów przyjmuje się do nowicjatu aktem obłóczyn, który polega na włożeniu poświęconego szkaplerza i paska przy zachowaniu przepisów Ceremoniału Zakonu.

Ponadto do ważności wymaga się wpisania do księgi członków, skoro chodzi o przyjęcie do kongregacji (can. 694, § 2); pozostaje jednak w mocy art. 34 odnośnie do tercjarzy samotnych.

Pochwala się używanie przy ceremonii obłóczyn habitu albo dużego szkaplerza.

Artykuł 17

Niech tercjarze noszą codziennie mały szkaplerzyk pod wierzchnią szatą w jakikolwiek odpowiedni sposób. Również pasek, który jest oznaką życia franciszkańskiego i wymownym napomnieniem do pokuty i wytrwałości. Jednak dla słusznej przyczyny można szkaplerza i paska nie nosić przez krótki czas.

Dyrektor kongregacji może dla słusznej sprawy w poszczególnych wypadkach zwolnić od noszenia szkaplerza i paska, albo je zmienić na metalowy medalik z wyobrażeniem Pana Jezusa albo Matki Najświętszej, lub św. o. Franciszka.

Tę samą władzę odnośnie do poszczególnych kongregacji mają wyżsi przełożeni Zakonu Franciszkańskiego, o ile przyczyny podane na piśmie przez dyrektora i radę kongregacji są naprawdę wystarczające.

Do chwalebnego zwyczaju Zakonu należy noszenie habitu lub dużego szkaplerza w czasie świętych obrzędów.

Artykuł 18

Po obłóczynach należy każdemu nowicjuszowi wydać świadectwo odpowiednio wypełnione i podpisane przez kapłana, który dokonał ceremonii obłóczyn.

Artykuł 19

Nowicjat trwa pełny rok, zgodnie z postanowieniem Reguły.

Artykuł 20

Celem nowicjatu jest takie przygotowanie nowicjuszy, aby później z pełną świadomością przyjętych na siebie obowiązków oddali się Bogu przez profesję, dlatego należy ich dokładnie pouczyć zarówno teoretycznie, jak i praktycznie o życiu chrześcijańskim i franciszkańskim.

Jeżeli nowicjusz nie może brać udziału w zwyczajnych konferencjach nowicjackich, powinien dyrektor wraz z przełożonym kongregacji inaczej temu zaradzić, chyba że skądinąd wiadomo o jego wykształceniu franciszkańskim.

Artykuł 21

Nowicjuszy należy dokładnie pouczać o świętej Ewangelii Pana naszego Jezusa Chrystusa, o życiu i duchu św. Ojca Franciszka i istocie, celu i historii Trzeciego Zakonu, o przepisach Reguły i obecnych Konstytucjach.

Trzeba im wskazać, w jaki sposób w życiu świeckim mogą praktykować ducha umartwienia chrześcijańskiego, jak wykonywać obowiązki w różnych okolicznościach życiowych, jak spełniać akty pobożności, miłosierdzia i apostolstwa.

Artykuł 22

Nowicjusze korzystają ze wszystkich przywilejów i łask tak Trzeciego Zakonu w ogólności, jak i kongregacji, do której należą.

Nowicjusza pozostającego w niebezpieczeństwie życia można dopuścić do profesji, po złożeniu profesji korzysta z przywilejów jak inni profesi, skoro jednak wyzdrowieje, profesja jego traci wartość i nowicjusz ma prawo złożyć profesję po ukończeniu nowicjatu.

Artykuł 23

Przy końcu nowicjatu dyrektor zbada – o ile uzna to za stosowne – zasób wiadomości i usposobienie nowicjuszy, oraz zasięgnie zdania Rady Kongregacji, czy można nowicjuszy dopuścić do profesji.

Jeżeli ktoś z powodu niedbalstwa opuści większą część konferencji nowicjackich albo jeżeli zachodzi wątpliwość, czy nowicjusz jest godny i odpowiedni do złożenia profesji, należy nowicjat przedłużyć, lecz nie ponad sześć miesięcy.

Jeżeli nowicjusz w przeciągu dwu lat po ukończeniu nowicjatu nie złoży profesji z powodu niedbalstwa, powtórzy nowicjat, o ile zechce należeć do Trzeciego Zakonu.

Do tercjarzy samotnych stosują się przepisy zawarte w art. 33 i 34.

TYTUŁ IV. Profesja

Artykuł 24

Profesja w Trzecim Zakonie jest uroczystym aktem religijnym, w którym wiemy, pod wpływem łaski Bożej, oddaje się Bogu, przyrzekając zachować w życiu świeckim Ewangelię Pana naszego Jezusa Chrystusa, stosując się do przykazań Bożych oraz przepisów Reguły, a także przyrzeka, że w razie wykroczenia przeciw Regule lub obecnym Konstytucjom zadośćuczyni za to stosownie do polecenia wizytatora lub przełożonego.

Profesja jest więc szczególnym odnawianiem obietnic chrztu św. i poświęcenia się Bogu, przez co wiemy przyrzeka, iż w życiu świeckim będzie używał specjalnych środków dla rozwinięcia w sobie pełni życia ewangelicznego, a tak silniejszym węzłem połączy się z Chrystusem i staje się członkiem wielkiej rodziny franciszkańskiej.

Z tej przyczyny niechże tercjarze przez całe życie wysoko cenią sobie swą świętą profesję.

Artykuł 25

Składający profesję muszą zachować do jej ważności następujące warunki:

ukończyć 15 lat życia;
odbyć nowicjat według przepisów obecnych Konstytucji’,
złożyć profesję dobrowolnie i wyraźnie wobec właściwego przełożonego lub jego delegata.

Profesję należy składać według formuły podanej w Ceremoniale Zakonu i odnotować w księdze członków kongregacji, pozostaje jednak w mocy art. 34 odnośnie do tercjarzy samotnych.

Artykuł 26

Nowicjusze dobrze przygotowują się do złożenia profesji nawet – o ile to możliwe – rekolekcjami, aby z większym pożytkiem i gorliwością mogli ją złożyć.

Artykuł 27

Zgodnie z przepisami Ceremoniału Zakonu składanie profesji powinno się odbyć z większą uroczystością. O ile to możliwe, należy ją połączyć ze Mszą św.

Obrzęd ten nie powinien powtarzać się zbyt często, aby nie spowszechniał, lecz raczej aby i profesom, i innym obecnym na nim stał się pobudką do pobożności.

Obrzęd profesji, jak również obłóczyn, można odprawiać w języku ojczystym.

Artykuł 28 r

Świadectwo, o którym jest mowa w art. 18, należy po złożonej profesji odpowiednio uzupełnić.

Artykuł 29

Pan Jezus w Ewangelii przypomina: „Żaden, który rękę swą przyłoży do pługa, a ogląda się wstecz, nie jest zdatny do królestwa Bożego” (Łk 9, 62), dlatego niech bracia i siostry starają się coraz bardziej umacniać w świętym przedsięwzięciu, bo przecież obrali sobie stały sposób życia wśród świata. Stąd radzi się, aby często pobożnie odnawiali swą profesję, przynajmniej prywatnie a publicznie w rocznicę profesji św. o. Franciszka (16 kwietnia) w czasie rekolekcji.

TYTUŁ V Tercjarze samotni

Artykuł 30

Tercjarzem niestowarzyszonym, czyli samotnym, nazywa się taki tercjarz, który dla słusznych i rozumowych przyczyn nie może się wpisać do żadnej kongregacji, albo z powodu pominięcia wpisu do księgi członków był przyjęty do kongregacji, byle tylko kapłan, który go przyjmował, miał władzę przyjmowania tercjarzy samotnych.

Artykuł 31

Wszyscy przełożeni zakonni mogą przyjmować tercjarzy samotnych bez zgody ordynariusza miejscowego (can. 703 § 2). Inni kapłani tylko wówczas, gdy otrzymają taką władzę od właściwego przełożonego.

Kapłanom spoza Zakonu Franciszkańskiego można roztropnie udzielić tej władzy, ale z zachowaniem art. 34.

Artykuł 32

Tercjarze samotni są obowiązani odbyć rok nowicjatu według zasad obecnych Konstytucji. Należy ich otoczyć szczególną opieką, aby przygotowali się do złożenia profesji i później nie utracili ducha franciszkańskiego. Owszem, trzeba ich nawet dokładniej przeszkolić w sposób najbardziej odpowiedni, gdyż nie korzystają z konferencji, jakie odbywają się dla nowicjuszy w kongregacjach.

Artykuł 33

Po roku nowicjatu przełożony zakonny osobiście lub przez innego kapłana zbada – o ile uzna to za stosowne – zasób ich wiadomości oraz usposobienie i skoro ich uzna za odpowiednich, dopuści do złożenia profesji.

Artykuł 34

Wpisanie tercjarzy samotnych do księgi członków nie jest wymagane do ważnego przyjęcia, jednak jest bardzo pożyteczne, mianowicie, aby był jasny dowód obłóczyn i złożonej profesji (por. can. 694 § 2.). Dlatego kapłan, który dokonał obłóczyn lub przyjął profesję, niezwłocznie o tym zawiadomi właściwego komisarza prowincjalnego, podając nazwisko i imię, i adres kandydata, a także datę obłóczyn lub profesji. Komisarz poczyni odpowiednie zapiski w księdze na to przeznaczonej.

Artykuł 35

Tercjarz samotny, o ile możności, niech się stara zachować łączność z komisarzem prowincjalnym albo z kapłanem, który przyjął go do Zakonu. Niech abonuje jakieś czasopismo tercjarskie, czasem niech weźmie udział w uroczystościach tercjarskich odbywających się w sąsiedniej kongregacji, niech podda się co trzy lata wizytacji razem z sąsiednią kongregacją, niech też czasem prześle komisarzowi prowincjalnemu sprawozdanie o swym życiu franciszkańskim i apostolskim.

Artykuł 36

Komisarz prowincjalny prześle tercjarzom samotnym przynajmniej dwa razy na rok list okólny a czasem zbierze ich razem na cały dzień.

Artykuł 37

Tercjarze samotni korzystają ze wszystkich praw i przywilejów, które przysługują poszczególnym tercjarzom, nie korzystają zaś z prawa i przywilejów tercjarzy przynależnych do kongregacji.

Artykuł 38

Jeśli tercjarz samotny pragnie należeć do kongregacji, wystarczy do ważności, gdy będzie do niej przyjęty i zapisany w poczet jej członków.

ROZDZIAŁ II. SPOSÓB ŻYCIA

„O jak szczęśliwi i błogosławieni są ci, którzy kochają Pana i tak czynią, jak Pan powiedział w Ewangelii: «Kochaj Pana Boga swego z całego serca twego, z całej duszy twojej, a bliźniego twego jak samego siebie». Kochajmy więc Boga i czcijmy Go czystym sercem i czystym umysłem… Czyńmy też godne owoce pokuty i czystym sercem kochajmy bliźnich jak samych siebie” (1 Lw).

TYTUŁ I Doskonałość chrześcijańska według ducha franciszkańskiego

Artykuł 39

Trzeci Zakon, chociaż nie jest zgromadzeniem ludzi już doskonałych, jest przede wszystkim szkołą pewnej doskonałości chrześcijańskiej, przesyconej prawdziwym duchem franciszkańskim. W tym bowiem celu powstał, aby zadośćuczynić szczerym pragnieniom tych, którzy muszą żyć w świecie, ale nie chcą być ze świata. Dlatego Trzeci Zakon chce mieć takich członków, których ożywia pragnienie osiągnięcia doskonałości w swoim stanie (Pius PP XII, alloc. Nel darvi, 1 lipca 1956, [w:] AAS 48 (1956), s. 574-575).

Artykuł 40

Tercjarze powinni przede wszystkim rozważać i wprowadzać w czyn podwójny nakaz Chrystusa: „Będziesz miłował Pana Boga Twego ze wszystkiego serca twego i ze wszystkiej duszy twojej, i ze wszystkiej myśli twojej. To jest największe i pierwsze przykazanie. Drugie zaś temu jest podobne: Będziesz miłował bliźniego twego jak samego siebie” (Mt 22, 37-39).

Artykuł 41

Jezus Chrystus powiedział, że jest drogą, prawdą i życiem (J 14, 6), dlatego niech tercjarze będą głęboko przekonani, że na mocy chrztu św. i profesji powinni starać się upodobnić do Chrystusa

Ukrzyżowanego, a Jego Ewangelię stosować jako zasadę swego życia. Reguła bowiem św. Franciszka powstała w tym celu, aby dokładniej zachować Ewangelię. W ten sposób tercjarze żyjący pośrodku świata będą napełniać się duchem Chrystusa (Pius PP XII, alloc. Nel darvi, 1 lipca 1956, [w:] AAS 48 (1956), s. 573-577).

Artykuł 42

Ponieważ miłość łączy tak Boga z ludźmi, jak i ludzi między sobą, według słów Jezusa Chrystusa: „Proszę… aby wszyscy byli jedno, jako ty Ojcze we mnie a ja w Tobie, aby i oni w nas byli jedno” (J 17, 21), będą tercjarze uważać innych ludzi za dzieci Boże oraz braci i siostry w Jezusie Chrystusie. Niech odnoszą się do drugich z życzliwością i uprzejmością, niech podnoszą ich cnoty, a z miłosierdziem niech ukrywają ich wady, według polecenia Apostoła: „Jeden drugiego brzemiona noście, a tak wypełniacie prawo Chrystusowe” (Gal 6, 2).

Artykuł 43

Aby łatwiej mogli praktykować miłość Boga i bliźniego, niech członkowie Trzeciego Zakonu naśladują przykład Chrystusa, który powiedział o sobie: „Syn Człowieczy nie przyszedł, aby mu służono, ale aby służyć i dać duszę swą na okup za wielu” (Mt 20, 28). Ponadto naśladując Serafickiego Ojca Franciszka, winni żyć nie tylko dla siebie, ale też i dla dobra innych, rozszerzając królestwo Chrystusowe słowem i czynem. O ile gdzieś napotkają niezgodę i nieporozumienie, niech starają się je usunąć z wielką troską i tkliwością, niech odnawiają i pielęgnują ducha miłości i pokoju.

Artykuł 44

Tercjarze w duchu pokory z wdzięcznością i radością w sercach winni sławić Stworzenie, Wcielenie i Odkupienie jako wspaniałe dary Boże, rzeczy doczesnych zaś używać w bojaźni Pańskiej, biorąc na siebie jarzmo służby Bożej, mianowicie poskramiając pożądliwości ciała, pożądliwość oczu i pychę żywota (por. U 1, 16). Niech zawsze pamiętają, że przez chrzest św. i profesję umarli z Chrystusem a przez nowe życie winni kroczyć oddani Bogu w Jezusie Chrystusie Panu naszym (por. Rz 6, 3-11).

Artykuł 45

Szczególnie niech kochają i czczą św. Kościół rzymski, który wyłącznie posiada skarby prawdy i świętości powierzone mu przez Chrystusa. Niech więc z wdzięcznością i synowską uległością, oraz szczerym oddaniem odnoszą się do Ojca św., namiestnika Chrystusowego na ziemi, a także do biskupów, przełożonych zakonnych, księży proboszczów i do innych duszpasterzy. Niech kochają, czczą i szanują kapłanów, którzy, jak mówi Seraficki Ojciec, sprowadzają Chrystusa na ziemię pod postaciami chleba i wina i innym podają.

Artykuł 46

Chociaż tercjarze mogą się troszczyć roztropnie o konieczne potrzeby tak obecne, jak i dla zabezpieczenia przyszłości, to jednak przejęci duchem ubóstwa będą odwracać serca swoje od dóbr tego świata. Niech pamiętają, że o tyle tylko będą dziećmi Serafickiego Ojca, o ile będą praktykować ten rodzaj umartwienia.

Artykuł 47

Niech się wystrzegają w nabywaniu i użytkowaniu dóbr doczesnych jakiegokolwiek grzechu. Owszem, niech się chętnie dzielą tymi dobrami z bliźnimi, pamiętając, że Pan Bóg wszelkie dobra doczesne, a nawet ich dobra prywatne dał im nie tylko dla ich własnej korzyści, lecz by nimi zarządzali także dla dobra społecznego.

Ponadto są obowiązani w stosownym czasie zrobić testament, zachowując sprawiedliwość i miłość.

Artykuł 48

Skoro praca codzienna jest najlepszym i stałym ćwiczeniem się w pokucie a także źródłem radości chrześcijańskiej, niech tercjarze pracują niezmordowanie, wiernie i dokładnie, we wszystkim szukając czci i chwały Bożej. W ten sposób zdobędą środki potrzebne do życia, unikając próżnowania, najlepiej rozwiną i udoskonalą swe naturalne przymioty i będą mogli spełniać wspaniałe dzieła miłości.

Artykuł 49

W ubraniu niech tercjarze unikają wszelkiej próżności, a stosują się do zasad prostoty, umiarkowania i przyzwoitości zachowania. W używaniu pokarmu i napoju zastosują umiarkowanie przepisane Regułą oraz zachowają posty określone prawem kościelnym i Regułą.

Artykuł 50

Pilnie będą unikać nieodpowiednich tańców, przedstawień teatralnych, filmów, telewizji i biesiad. Odnośnie do tańców niech dokładnie zachowują przepisy Kościoła wydane w poszczególnych krajach, aby nigdy nie byli powodem zgorszenia. Owszem, dobrą byłoby rzeczą raczej wstrzymać się od tańców i światowych przedstawień, aby ćwiczyć się w umartwieniu i zachować ducha skupienia.

Artykuł 51

Kochając wzniosłą cnotę czystości, dzieci św. o. Franciszka uważają swoje ciała, jak i innych, za rzecz świętą i zachowują według wymagań stanu przykazania Boże odnoszące się do tej dziedziny.

Osoby stanu wolnego niech sobie bardzo cenią i dokładnie zachowują powściągliwość i dziewictwo. Narzeczeni niechaj w czystości przygotowują się do przyjęcia świętego sakramentu małżeństwa. Małżonkowie niech z przyjętego sakramentu czerpią łaski do dobrego przyjęcia i wychowania potomstwa, i do zachowania stanu małżeńskiego w wierności, w czystości i świętości.

Artykuł 52

Pochwala się tercjarzy doświadczonych na drodze Pańskiej, którzy po uzyskaniu zgody spowiednika złożą jakiś prywatny ślub.

Artykuł 53

Tam, gdzie się da, będą tercjarze nosić na zewnątrz oznakę franciszkańską dla łatwiejszego wzajemnego poznania się i okazywania sobie miłości. Także będą się tercjarze wzajemnie pozdrawiać franciszkańskim hasłem „Pokój i dobro” albo innym pozdrowieniem religijnym stosownie do miejscowego zwyczaju.

TYTUŁ II Boskie oficjum i inne pobożne praktyki

Artykuł 54

Idąc przez świat, powinni tercjarze z radością i wdzięcznością rozważać ślady Boże we wszystkich rzeczach, zawsze i wszędzie będą głosić chwałę Bożą, na wzór Serafickiego Ojca i będą uważać się za heroldów Wielkiego Króla.

W szczególny sposób powinni uwielbiać Boga w łączności z Chrystusem i Jego Kościołem, gdy biorą udział w nabożeństwach.

Artykuł 55

Z należną troskliwością będą świętować niedziele i święta nakazane. Gorliwie będą brać udział w nabożeństwach zaleconych Regułą i obecnymi Konstytucjami,] również i innych nabożeństwach, które odprawia się zwłaszcza w kościołach parafialnych i franciszkańskich.

Artykuł 56

Owa łączność z Chrystusem, która w wiernych dokonuje się przez chrzest, odnawia się i pogłębia przez udział w ofierze eucharystycznej. Stąd wszyscy tercjarze mają płonąć miłością dla Najświętszego Sakramentu Ołtarza, stosując się do słów Serafickiego Ojca: „Proszę was wszystkich braci moich, całując stopy wasze, z miłością na jaką mnie tylko stać, abyście okazywali największą cześć i uwielbienie Najświętszemu Sakramentowi Ciała i Krwi Pana Jezusa, w którym wszystko, co jest na niebie i na ziemi, otrzymuje ukojenie i pojednanie (Kol 1, 20) z Bogiem Wszechmogącym” (Epist. ad Cap. Gen).

Artykuł 57

Niech starają się tercjarze, o ile to będzie możliwe, codziennie wysłuchać Mszy św. i często a pobożnie przystępować do Komunii św. W razie przeszkody niech przyjmą komunię św. duchową. Tak łącząc się sakramentalnie lub duchowo z Chrystusem Eucharystycznym, niech zaczynają każdy dzień.

Artykuł 58

Niechaj ze czcią odnoszą się do domów Bożych czy to do wielkich i wspaniałych, czy do małych i ubogich i niech je chętnie nawiedzają stosownie do możliwości, używając tych słów Serafickiego Ojca: „Kłaniamy Ci się, Najświętszy Panie Jezu Chryste, tutaj i we wszystkich kościołach Twoich, jakie są na całym świecie i błogosławimy Tobie, że przez krzyż Twój święty odkupiłeś świat”. Tak przez udział w Eucharystii członkowie Trzeciego Zakonu poczują się i uznają członkami Ciała (Chrystusowego) Mistycznego Jezusa Chrystusa, której to łączności znakiem, podporą i udoskonaleniem jest ten Najświętszy Sakrament.

Artykuł 59

Wiernie, uważnie i pobożnie będą codziennie odmawiać oficjum albo godziny kanoniczne, albo oficjum mniejsze, jak to Kościół zatwierdził w różnej formie dla braci i sióstr świeckich, albo małe oficjum do Matki Bożej, albo 12 Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo i Chwała Ojcu.

Modlitwy te niech odmawiają w różnych porach dnia, na wzór godzin kanonicznych, o ile da się to łatwo uczynić. Zasługują na pochwałę Ci, którzy oficjum odmawiają wspólnie albo wobec Najświętszego Sakramentu.

Oficjum można odmówić w języku ojczystym, z wyjątkiem godzin kanonicznych.

Artykuł 60

Kapłani tercjarze mogą używać mszału i brewiarza rzymsko- serafickiego zgodnie z art. 167. Nadto poleca się, aby codziennie po skończonej modlitwie odmówili na cześć św. Ojca Franciszka jakąś antyfonę lub responsorium z modlitwą.

Artykuł 61

Wszyscy tercjarze stosownie do postanowienia Reguły mają przystępować do spowiedzi świętej raz w miesiącu, a nawet częściej, i według możności powinni mieć swego kierownika duchowego.

Powinni też codziennie zrobić rachunek sumienia i za popełnione grzechy żałować i z nich się poprawić.

Artykuł 62

Codziennie, o ile to będzie możliwe, a zwłaszcza w niedzielę i święta tercjarze poświęcą nieco czasu modlitwie myślnej lub czytaniu duchowemu. Zwłaszcza niech czytają Pismo św., a głównie Ewangelię, a także żywot św. Franciszka oraz innych świętych Zakonu Serafickiego.

Niech też często rozważają mękę Pana Jezusa poprzez odprawienie drogi krzyżowej, zwłaszcza w czasie Wielkiego Postu i w piątki.

Artykuł 63

Z wielką gorliwością niech biorą tercjarze udział w zebraniach miesięcznych przepisanych w Regule, chociażby nawet należeli do innych stowarzyszeń katolickich.

Rano, o ile to możliwe, powinni być na Mszy św. z kazaniem i ze wspólną Komunią św. Po południu lub w godzinach wieczornych ma być zebranie, na które złożą się modlitwy podane w Rytuale, konferencja ascetyczno-franciszkańska dostosowana do poziomu umysłowego słuchaczy, ogłoszenia, modlitwy końcowe, wreszcie tam, gdzie to możliwe, błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem.

Pod koniec zebrania w odpowiedniej chwili należy zebrać ofiary członków przeznaczone na ubogich i inne dobre cele.

Artykuł 64

W razie nieobecności dyrektora lub innego kapłana zebrania miesięczne odbędą się w innym porządku, mianowicie: przełożony lub jego zastępca odmówi razem z członkami modlitwy podane w Rytuale stosownie do miejsca i czasu, mianowicie odczyta część Reguły lub tych konstytucji, albo życiorysu św. o. Franciszka lub innego świętego z Zakonu Serafickiego, potem załatwi sprawy bieżące, wyznaczy termin następnego zebrania, zbierze składkę i odmówi modlitwy na zakończenie zebrania.

Artykuł 65

Bardzo skutecznym środkiem odnowienia gorliwości w doskonaleniu się są skupienia miesięczne. Stąd tercjarze bądź w kongregacji, bądź prywatnie starać się będą je odprawiać według swoich możliwości.

Artykuł 66

Bardzo poleca się urządzać co roku w każdej kongregacji rekolekcje o charakterze franciszkańskim. Raz na trzy lata natomiast każdy tercjarz powinien odprawiać rekolekcje zamknięte.

Artykuł 67

Przy urządzaniu zebrań lub zjazdów o większym znaczeniu należy przesłać Ojcu św., generałom Zakonu wyrazy przywiązania i uszanowania (Pius PP X, ep. Tertium Franciscalium Ordinem, 8 września 1912, [w:] AAS 4 (1912), s. 585).

Artykuł 68

Poszczególne kongregacje powinny publicznie co roku w styczniu lub w czerwcu dokonać lub odnowić poświęcenie się Najświętszemu Sercu Pana Jezusa, a w maju lub w grudniu Niepokalanemu Sercu Maryi według zatwierdzonych formuł.

Artykuł 69

Tercjarze niech kochają Najświętszą Pannę Matkę Jezusa tkliwą synowską miłością i niech Ją, jako Królową i Patronkę Zakonu, otaczają szczególną czcią i nabożeństwem.

Artykuł 70

Również niech mają szczególne nabożeństwo do św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny, św. o. Franciszka, św. Matki Klary i Patronów Trzeciego Zakonu, mianowicie św. Ludwika króla i św. Elżbiety Węgierskiej oraz niech ich naśladują, i uroczyście obchodzą ich święta.

TYTUŁ III. Życie rodzinne i społeczne

Artykuł 71

Przy rozwiązywaniu kwestii rodzinnych i społecznych szczególnie dodatni wpływ może wywrzeć duch franciszkański. Niech więc tercjarze w szczególny sposób dbają o ducha chrześcijańskiego w rodzinie, bo od niej w głównej mierze zależy stan Kościoła i społeczności ludzkiej. r

Naśladując zatem Świętą Rodzinę z Nazaretu, niech się starają zachować właściwy cel i świętość małżeństwa i rodziny chrześcijańskiej, ćwicząc się w cnotach odpowiednich życiu rodzinnemu. Z miłości ku Bogu niech będą gotowi wychowywać nawet większą liczbę dzieci oraz świecić innym przykładem, uczciwością i poświęceniem.

Artykuł 72

Dbać będą o miły i pogodny nastrój w życiu rodzinnym, chociażby ono upływało w skromnych warunkach materialnych.

Urządzenie domu niech tchnie, o ile to możliwe, prostotą franciszkańską.

W mieszkaniu na pierwszym miejscu niech widnieje krzyż, tak miły św. Franciszkowi.

Życie domowe należy uświęcić codzienną modlitwą, poranną i wieczorną, oraz przy spożywaniu posiłków. Bardzo poleca się r

czytanie Nowego Testamentu lub jakiegoś żywota Świętych Pańskich, odmawianie różańca lub koronki franciszkańskiej, poświęcenie rodziny Najświętszemu Sercu Jezusa i Niepokalanemu Sercu Maryi oraz coroczne odnawianie tego poświęcenia.

Artykuł 73

Stosownie do Reguły niech nie pozwalają w swoich domach na książki lub czasopisma, obrazy, radio i telewizję, o ile to zagraża cnocie, i niech roztropnie wpływają pod tym względem na swoich podwładnych. Natomiast niech się starają wedle sił o wszystko, co może uświęcić i uprzyjemnić życie rodzinne.

Artykuł 74

Tercjarze mają wiernie zachowywać i rozwijać sprawiedliwość tak zamienną i rozdzielczą, jak też prawną i społeczną i łączyć ją z miłością.

Bracia i siostry okazywać się będą prawdziwymi chrześcijanami i członkami Zakonu Franciszkańskiego w płaceniu długów, w dawaniu słusznej zapłaty za towar i za wykonywaną pracę, w popieraniu oszczędności, szerzeniu zgody między członkami różnych klas społecznych, podnoszeniu warstw zaniedbanych, w dawaniu szczególnego poparcia klasie średniej, w oddawaniu się pracy na roli i rzemiośle.

Artykuł 75

Niech więc tercjarze dobrze poznają i dokładnie starają się wprowadzić w życie wskazania podane w encyklikach „Rerum Novarum” i „Quadragesimo Anno” oraz w innych dokumentach papieskich, traktujących o sprawach społecznych i politycznych. Jednak kongregacje tercjarskie, jako takie, niech nie mieszają się do spraw świeckich albo czysto ekonomicznych, lub politycznych.

W akcji tzw. społecznej mają się ściśle trzymać instrukcji i wskazań Stolicy Apostolskiej oraz ordynariuszy (Pius PP X, ep. Tertium Franciscalium Ordinem, 8 września 1912, [w:] AAS 4(1912), s. 585).

Artykuł 76

Kościół sobie jednak życzy, aby poszczególni tercjarze starali się wpływać na chrześcijańskie ułożenie spraw społecznych i politycznych swoim wyrobieniem duchowym, przykładem i pomocą. Albowiem Trzeci Zakon Franciszkański wielce może przyczynić się do pogodzenia skłóconego świata.

TYTUŁ IV Apostolstwo

Artykuł 77

Trzeci Zakon Franciszkański jest „wyborowym oddziałem w pokojowej armii ludzi świeckich” – zawsze gotowy do obrony i rozszerzenia królestwa Chrystusowego po całym świecie.

Tercjarze powinni więc przede wszystkim za przykładem Serafickiego Ojca bronić Kościoła, wspomagać go i darzyć nowym życiem (Pius PP XII, alloc. Nel darvi, 1 lipca 1956, [w:] AAS 48 (1956), s. 577).

Artykuł 78

Tercjarze przeto jako heroldowie Wielkiego Króla będą służyli zbawieniu dusz dziełami miłości i apostolstwa, usilną pracą nad szerzeniem wiary katolickiej oraz obroną Kościoła i papieża.

Niech oddają się tym dziełom, które są właściwsze Zakonowi Franciszkańskiemu, jak np. misje, sprawa powołań zakonnych itp., albo tym, którymi inni się nie zajmują.

Artykuł 79

Wszyscy tak przełożeni, jak i podwładni, naśladując Serafickiego Ojca, który zwaśnionym głosił dzieła pokoju, niech usilnie a roztropnie starają się wszędzie usuwać niezgodę.

Szczególnie będą czuwać, aby między członkami wszystkich rodzin franciszkańskich panowała zgoda i miłość.

Publiczne obchody, jak pielgrzymki, kongresy i większe uroczystości a także dzieła pobożności, o ile to będzie możliwe, należy ogłaszać i urządzać po wspólnym porozumieniu się.

Artykuł 80

Aby kongregacje tercjarskie nie przekształciły się kiedyś w pobożne tylko zrzeszenia, poleca się, aby, o ile to będzie możliwe, każda kongregacja zajęła się jakimś szczególnym dziełem apostolstwa. To samo odnosi się do każdej prowincji.

Artykuł 81

Zgodnie z pragnieniem papieży będą się starać dyrektorzy i poszczególni tercjarze, aby wspólnymi siłami popierać i rozwijać dzieła, które zlecą przełożeni kościelni w poszczególnych krajach, okolicach albo parafiach. Zawsze zachowają pokój i zgodę z innymi stowarzyszeniami religijnymi, szczególnie parafialnymi.

Artykuł 82

Wdzięczni Bogu i Kościołowi za łaskę powołania do Trzeciego Zakonu niech tercjarze z całych sił starają się o rozwój tego Zakonu. W każdej kongregacji należy wyznaczyć jednego lub kilku członków, których zadaniem będzie przez roztropną gorliwość rozwijać i rozszerzać Zakon, zwłaszcza między mężczyznami i młodzieżą. Niech więc komisarze i dyrektorzy starają się, aby chłopcy i dziewczęta coraz liczniej już od młodych lat zapisywali się do własnego stowarzyszenia franciszkańskiego jako do seminarium kandydatów do Trzeciego Zakonu.

Artykuł 83

Gorąco poleca się wydawanie odpowiednich książek i czasopism traktujących o życiu i duchu Trzeciego Zakonu, a także pilne rozszerzanie ich między członkami. Tam, gdzie warunki pozwalają, należy to czynić wspólnymi siłami czterech rodzin franciszkańskich, według zasad, które zatwierdzą przełożeni. Tercjarze będą nie tylko sami nabywać i czytać pisma franciszkańskie, ale je pilnie rozszerzą także między obcymi. W ten sposób sami w sobie będą stale umacniać

ducha franciszkańskiego, zapoznawać innych z Trzecim Zakonem i będą rozwijać apostolstwo dobrej prasy.

Artykuł 84

Ponadto wszyscy niech mają na uwadze poważne upomnienie, jakie w przemówieniu do tercjarzy wyraził papież Pius XII: „Przyłóżcie się i wy, umiłowani synowie, zbierzcie się wszyscy, dajcie pomoc upadającemu światu, wzmocnijcie Kościół, o to Was prosi sam Jezus, przeze mnie Swego Namiestnika” (Pius PP XII, alloc. Nel darvi, 1 lipca 1956, [w:] AAS 48 (1956), s. 577).

TYTUŁ V. Tercjarze chorzy i zmarli

Artykuł 85

Tercjarze chorzy, słabi, starzy czy też jakąkolwiek dolegliwością dotknięci niech znoszą przeciwności spokojnie, owszem z radością franciszkańską, jako towarzysze Chrystusa cierpiącego. Niech z całym Ciałem Mistycznym Chrystusa ofiarują Ojcu Niebieskiemu trudności życia jako wynagrodzenie za grzechy swoje i świata. Bogu niech dzięki składają za otrzymane dobrodziejstwa.

Artykuł 86

Naśladując wspaniały wzór Serafickiego Ojca i stosownie do przepisów Reguły, członkowie Trzeciego Zakonu niech okazują wiele współczucia chorym i cierpiącym i niech dbają o zaspokojenie ich potrzeb. Infirmiarzami kongregacji winni być, o ile możności, zawodowi pielęgniarze, stosownie do art. 145.

Ponadto bracia i siostry, szczególnie przełożony i członkowie rady winni z braterską miłością odwiedzać i pocieszać chorych a gdyby byli w potrzebie, wspomagać ich wedle możności.

Artykuł 87

Stosownie do nakazu Reguły niech ciężko chorych zachęcą i delikatnie im przypomną, żeby w odpowiednim czasie przyjęli sakramenty święte. Tę zbawienną powinność niech tercjarze starają się spełnić także w stosunku do innych wiernych.

Artykuł 88

Przepisy Reguły dotyczące pogrzebu i modlitw o spokój dusz należy dokładnie zachować według zwyczajów miejscowych.

Oprócz zwyczajnych modlitw za poszczególnych członków Trzeciego Zakonu należy w listopadzie odprawić Mszę św. za zmarłych członków każdej kongregacji.

Artykuł 89

Pochwały godną jest rzeczą, aby tercjarze kazali się grzebać w habicie Trzeciego Zakonu.

ROZDZIAŁ III. ZARZĄD TRZECIEGO ZAKONU

„Seraficki Ojciec Franciszek wymagał, by ministrowie byli uprzejmi dla podwładnych i odznaczali się taką dobrocią, by winowajcy z całym zaufaniem mogli się do nich zwracać. Chciał, by byli umiarkowani w wydawaniu rozkazów, łatwo przebaczali przewinienia, raczej znosili krzywdy, aniżeli je wyrządzali, byli nieprzyjaciółmi błędów a lekarzami błądzących. Takich wreszcie chciał widzieć przełożonych, którzy by życiem swym dali wszystkim przykład karności. Żądał jednak, by przełożonych czcić i umiłować jako tych, którzy niosą ciężar trosk i kłopotów (por. Mt 20, 12). Uważał za godnych najwyższej zapłaty u Boga tych, którzy by rządzili podwładnymi w taki sposób i takim duchem (2 Cel 187).

TYTUŁ I Zarząd w ogólności

Artykuł 90

Trzeci Zakon Franciszkański, którego istota została określona już w art. 1, jest wspólnotą wszystkich członków i kongregacji, które

Kościół poddał pod kierownictwo czterech gałęzi Franciszkańskiego Zakonu dla osiągnięcia swego celu oraz dla zachowania i rozwoju prawdziwego ducha serafickiego.

Artykuł 91

Na mocy prawa ogólnego (can. 702 § 2) Zakon dzieli się na kongregacje (łac. sodalitates’). Na mocy zaś prawa szczegółowego dzieli się na okręgi, prowincje, kraje i obediencje, które zależą od zarządu odpowiedniej rodziny franciszkańskiej.

Artykuł 92

Kongregacja to osoba moralna, której zadaniem jest opieka nad wszystkimi członkami oraz utrzymywanie łączności duchowej z innymi częściami Trzeciego Zakonu, z rodzinami Zakonu Franciszkańskiego a szczególnie z Kościołem.

Artykuł 93

Do prawidłowego założenia kongregacji koniecznie trzeba spełniać następujące warunki:

musi być przynajmniej trzech profesów (can. 100 § 2);
zgoda ordynariusza miejscowego udzielona na piśmie (can. 686);
dokument założenia wystawiony przez właściwego przełożonego tej rodziny franciszkańskiej, od której kongregacja zależy (can. 687; por. can. 100 § 1);
księga członkowska, w której zapisuje się nazwiska tercjarzy (por. can. 694 § 2);
kościół albo kaplica, albo ołtarz, gdzie będą się odprawiać nabożeństwa tercjarskie;
mianowanie dyrektora i przełożonego wraz z radą według prawa i tych Konstytucji (por. art. 111, 112, 122).

Kanoniczne założenie oraz mianowanie asystenta, oraz mianowanie dyrektorów należy zawsze zgłosić do komisarza prowincjalnego lub okręgowego.

Artykuł 94

Ze względu na jego istotę rozróżniamy zarząd Trzecim Zakonem zewnętrzny, który należy do Kościoła i czterech rodzin Zakonu Franciszkańskiego, oraz wewnętrzny, należny z prawa samym tercjarzom.

TYTUŁ II. Zarząd zewnętrzny

Artykuł 95

Ojciec św., który jest nauczycielem i pasterzem wszystkich wiernych i stowarzyszeń w Kościele, jest według myśli św. o. Franciszka najwyższym przełożonym Trzeciego Zakonu jako też całej rodziny franciszkańskiej. Jemu również jako Namiestnikowi Chrystusa na ziemi wszyscy tercjarze będą okazywali cześć i szacunek oraz całkowite posłuszeństwo.

Artykuł 96

Ordynariusz miejscowy, któremu wszyscy tercjarze winni okazywać posłuszeństwo i szacunek, na podstawie kanonów ma prawo:

dawać pozwolenie na kanoniczne założenie kongregacji w swojej diecezji (can. 686 § 3; 703 § 2);
wizytować kościoły, kaplice, ołtarze, które są w posiadaniu Trzeciego Zakonu;
przeglądać książki administracji oraz żądać sprawozdania z administracji dobrami
i wypełniania obowiązków mszalnych kongregacji (can. 691 § i);
pozwalać na noszenie sukni zakonnej w czasie publicznych nabożeństw (can. 703 § 3);
wydalać z tercjarstwa (can. 696 § 3) oraz rozwiązywać kongregacje z ważnej przyczyny (can. 699 §1).

Artykuł 97

Trzeci Zakon w sprawach dotyczących kierownictwa duchowego i dyscypliny wewnętrznej, na zasadzie konstytucji papieskiej, jest zależny od przełożonych trzech gałęzi Pierwszego Zakonu oraz Trzeciego Zakonu Regularnego.

Artykuł 98

Obecne Konstytucje pod mianem przełożonych rozumieją:

generałów na całym świecie;
prowincjałów w obrębie swej prowincji;
przełożonych miejscowych w ich okręgu.

Delegatami stałymi są komisarze generalni, prowincjalni i okręgowi. Ci wszyscy mają pierwszeństwo przed przełożonymi miejscowymi tylko w czasie wizytacji i na zebraniach tercjarskich.

Artykuł 99

Wyżej wspomniani przełożeni, każdy w zakresie swojej jurysdykcji, mogą sami lub przez delegatów zakładać kongregacje po uzyskaniu pozwolenia od ordynariusza miejscowego nawet poza kościołami Zakonu i nimi zarządzać czy to osobiście, czy też przez dyrektorów mianowanych według art. 111 i 112.

Kapłani świeccy albo należący do innego Zakonu nie mogą być naznaczani na dyrektorów bez uprzedniego porozumienia się z ordynariuszem miejscowym lub właściwym przełożonym zakonnym.

Artykuł 100

Wspomniani przełożeni mogą swą władzę delegować czy to w całej rozciągłości, czy tylko częściowo. Niech jednak nie udzielają takiej władzy kapłanom świeckim lub innego zakonu, o ile w miejscu ich stałego pobytu już istnieje kongregacja Trzeciego Zakonu, albo jeżeli tam przebywa kapłan już przedtem delegowany.

Kapłan upoważniony do założenia kongregacji ma ściśle zachować przepisy art. 93.

Artykuł 101

Władza zakładania i zarządzania kongregacją dana przez jedną rodzinę zakonną nie uprawnia do zakładania i zarządzania kongregacją zależną od innej rodziny.

Artykuł 102

Kongregacja założona przez biskupa lub kapłana na podstawie delegacji podlega zawsze tej rodzinie, od której biskup czy kapłan otrzymał delegację. Dlatego zakładający kongregację winien donieść o tym komisarzowi tejże rodziny według art. 93.

Artykuł 103

Kongregacja założona przez jedną rodzinę zakonną nie może bez porozumienia się z przełożonymi tejże rodziny lub wbrew ich woli przejść ważnie pod zarząd innej rodziny. Przepis ten i wtedy obowiązuje, gdy dyrektor należy do innej rodziny (S. C. Rei., 6 Dec. 1911 ad I ).

Artykuł 104

Gdyby poszczególni tercjarze dla jakiejkolwiek rozumnej przyczyny chcieli przejść do innej kongregacji, nawet i innej obediencji, wystarczy, by do niej zostali przyjęci i o tym zawiadomili dyrektora poprzedniej kongregacji (S. C. Rei., 4 Mart. 1903).

Artykuł 105

Przełożeni czterech rodzin zakonnych zazwyczaj kierują Trzecim Zakonem przy pomocy komisarzy generalnych, narodowych, prowincjalnych, okręgowych i dyrektorów miejscowych.

Artykuł 106

Przełożeni, komisarze i dyrektorzy winni dokładać wszelkich starań, aby Trzeci Zakon rozszerzać na swoim terytorium. W ten sposób wierni będą mogli obficiej korzystać z owoców życia franciszkańskiego a Trzeci Zakon doskonalej spełni oczekiwania św. Matki Kościoła.

Dlatego członkowie wszystkich rodzin franciszkańskich, a zwłaszcza kaznodzieje niech to ocenią i zalecają wiernym spragnionym pogłębienia duchowego.

Artykuł 107

Komisarz generalny dla Trzeciego Zakonu mianowany przez generała w porozumieniu ze swoją radą pełni zalecony mu obowiązek w zależności od generała. Jego szczególnym zadaniem jest:

kierować pracą komisarzy narodowych i prowincjalnych w sprawach życia duchowego, prac apostolskich Trzeciego Zakonu oraz za zgodą generała zwoływać ich na narady;
dzielić się wiadomościami i doświadczeniami danego kraju czy prowincji z innymi krajami czy prowincjami;
podjąć się większych prac odnośnie do Trzeciego Zakonu albo je popierać, oraz rozwijać zgodną akcję wszystkich obediencji franciszkańskich, Trzech Zakonów oraz stowarzyszeń i dzieł katolickich;
co roku zdawać sprawozdanie Definitorium Generalnemu ze stanu Trzeciego Zakonu w prowincji czy kraju.

Artykuł 108

Komisarza narodowego, o ile taki jest potrzebny, mianuje generał po porozumieniu się ze swoją radą oraz komisarzem generalnym oraz prowincjałami danej narodowości.

Zakres jego obowiązków określają prowincjałowie w poszczególnych krajach, a normy te zatwierdza generał.

Artykuł 109

Komisarz prowincjalny mianowany przez prowincjała po porozumieniu się ze swoją radą spełnia zlecony mu urząd w zależności od prowincjała. Powinien on:

pomagać komisarzom okręgowym i dyrektorom miejscowym;
dyrektorom i urzędnikom kongregacji zapewnić pomoc duchową i techniczną;
wizytować wszystkie kongregacje czy to osobiście, czy przez zastępcę według przepisów obecnych kongregacji (art. 11-119);
zaopiekować się tercjarzami samotnymi (art. 34-36) i kółkami tercjarzy samotnych (art. 34-36), i kółkami tercjarzy chorych (art. 10);
organizować zjazdy ogólne, okręgowe w granicach prowincji i im przewodniczyć;
organizować w zakresie całej prowincji czy też okręgu pielgrzymki, dzieła apostolatu i miłosierdzia o większym znaczeniu i nimi kierować;
uzgadniać prace z innymi obediencjami franciszkańskimi, z innymi trzecimi zakonami i pobożnymi stowarzyszeniami;
wysyłać roczne sprawozdania do prowincjała, komisarza generalnego i do komisarza narodowego – o ile taki istnieje.

Artykuł 110

Komisarz okręgowy mianowany przez prowincjała po porozumieniu się z komisarzem prowincjalnym rządzi terytorium sobie powierzonym według zasad podanych przez przełożonych.

Artykuł 111

Dyrektor czy moderator miejscowy, wybrany według przepisów własnych każdej rodziny franciszkańskiej, powinien być kompetentny, nieznużony, pobożny, roztropny i gorliwy duszpastersko. Jemu w duchu św. Franciszka tercjarze powinni okazywać posłuszeństwo i szacunek.

Artykuł 112

Zachowując w mocy art. 99, statuty szczegółowe poszczególnych rodzin zakonnych mogą dokładnie określić sposób mianowania dyrektorów w kościołach nienależących do Zakonu Franciszkańskiego.

Artykuł 113

Ważniejsze obowiązki dyrektora są następujące, tak więc winien on:

w porozumieniu z radą kongregacji dopuszczać postulantów do nowicjatu,
a nowicjuszy do profesji;
dokonywać obłóczyn i profesji, zachowując ceremoniał zakonny;
przewodniczyć na miesięcznych zebraniach ogólnych i posiedzeniach rady;
czuwać, by członkowie zarządu sumiennie spełniali swe obowiązki;
w dni oznaczone udzielać błogosławieństwa apostolskiego i absolucji generalnej;
dyspensować w poszczególnych wypadkach, dla słusznej przyczyny, od zachowania jakiegoś nakazu Reguły i Konstytucji’,
przeglądać książki kongregacji i administracyjne, przypilnować wypełniania obowiązków bez mieszania się w sprawy ekonomiczne z zachowaniem przepisów art. 131 i 144;
przewodniczyć wyborom rady kongregacji, jeżeli odbywają się one poza wizytacją (por. art. 117 nr 8).

Artykuł 114

Dyrektor jest raczej ojcem niż sędzią kongregacji. Dlatego winien zabiegać pilnie i skutecznie o życie duchowe i postęp tak poszczególnych

członków, jak i całej kongregacji. Niech pamięta, że od niego najwięcej zależy postęp kongregacji i że będzie zdawał rachunek przez Bogiem za spełnienie wyznaczonego mu obowiązku.

Artykuł 115

Wizytatorami, z racji swojego urzędu oprócz przełożonych zakonnych, są: komisarz generalny w całym zakonie, narodowy w całym swoim narodzie, prowincjalny w swojej prowincji, okręgowy w swym okręgu.

Komisarz generalny czy narodowy niech nie przeprowadza wizytacji w jakiejś prowincji, dopóki nie zawiadomi jej prowincjała.

Artykuł 116

Wizytacja każdej kongregacji winna odbywać się – wedle możności – w myśl Reguły co roku, a przynajmniej co trzy lata, ponieważ wiadomo z doświadczenia, że nurt życia Trzeciego Zakonu i jego skutki duchowe zależą w wielkiej mierze od dobrze przeprowadzonej wizytacji, dlatego niech przełożeni dołożą wszelkich starań, by wizytowali w oznaczonym czasie czy to sami, czy przez komisarzy, by wizytacja nie była przeprowadzona pobieżnie i niedbale, lecz z pilnością i sumiennością, oraz z zachowaniem przepisów ceremoniału zakonnego.

Artykuł 117

W czasie wizytacji wyznaczony wizytator według statutów poszczególnych rodzin zakonnych ma następujące prawa i obowiązki:

zwoływać zarząd i całą kongregację a nawet, o ile to uzna za stosowne, poszczególnych członków w celu naradzania się w sprawach tyczących się Trzeciego Zakonu;
badać, czy wszyscy zachowują Regułę i Konstytucje, czy kongregacja oddaje się pracy apostolskiej i charytatywnej, czy wszyscy dążą do doskonałości ewangelicznej oraz czy panuje pokój i zgoda;
przeglądać książki i akta tak kongregacji, jak i jej zarządu;
udzielać dyspensy od zachowania przepisów Reguły i Konstytucji dla słusznej przyczyny;
poprawiać i napominać tercjarzy i członków zarządu niezachowujących przepisów albo niedbałych – gdyby tacy byli – a niepoprawnych usunąć z kongregacji w myśl art. 147-154;
nakładać wszystkim tercjarzom zbawienne pokuty za przestępstwa stosownie do brzmienia formuły profesji;
udzielać absolucji generalnej albo błogosławieństwa papieskiego;
przewodniczyć wyborom zarządu kongregacji w czasie wizytacji co trzy lata, chyba że wybory odbywają się w innym czasie.

Artykuł 118

W miejscowościach, w których nie ma zakonników danego zakonu, prawowici przełożeni mogą naznaczyć na wizytatorów kapłanów świeckich czy zakonnych, nigdy zaś osób świeckich.

Artykuł 119

Wizytator, jeżeli uzna za konieczne i pożyteczne, może zasięgnąć wiadomości o kongregacji i o poszczególnych tercjarzach u proboszcza i miejscowego ordynariusza.

TYTUŁ III Zarząd wewnętrzny

Artykuł 120

Zarząd wewnętrzny kongregacji, jako osoby moralnej, należy w Trzecim Zakonie do rady kongregacji, składa się ona z ministra (przełożonego) oraz radnych i jest równocześnie organem doradczym dyrektora.

Radnych winno być przynajmniej czterech, by mogli oni objąć najważniejsze obowiązki (zob. art. 136); jeżeli liczba członków jest większa, można wybrać więcej radnych.

Artykuł 121

Na wzór rady (dyskretorium) kongregacji mogą powstać rady (dyskretoria) okręgowe, prowincjalne, narodowe i generalne w myśl własnych przepisów każdej z rodzin franciszkańskich. Rady (dyskretoria) te składać się będą z właściwych komisarzy i kilku tercjarzy powołanych w myśl wskazanych wyżej przepisów.

Ponadto, o ile uzna się za stosowne, podobne rady (dyskretoria) można ustanowić wspólne dla kilku obediencji. Takie rady (dyskretoria) stanowić będą komisarze czterech rodzin zakonnych i przynajmniej po jednym tercjarzu każdej obediencji. Spośród tych tercjarzy należy wybrać na rok prezesa (przewodniczącego), który będzie przedstawicielem Trzeciego Zakonu w swoim zakresie, tzn. prezes (przewodniczący) prowincjalny w swojej prowincji, narodowy w swoim narodzie, generalny na całym świecie.

Rada kongregacji

Artykuł 122

Przy założeniu nowej kongregacji radę (dyskretorium) naznacza, zachowując Ceremoniał Zakonu po porozumieniu się z poprzednio mianowanych dyrektorem ten, kto ją zakłada. Poza tym radę (dyskretorium) wybierają na ogólnym zebraniu profesi, którym przysługuje prawo głosu.

Artykuł 123

Głos czynny w wyborach mają tylko profesi danej kongregacji. Jeżeli ktoś, trzykroć upomniany, nie chce brać udziału w życiu kongregacji, traci głos czynny i bierny, dotyczy to również zawieszonych w prawach członkowskich na podstawie art. 149 i tych, których z innej przyczyny pozbawiono prawa głosu czynnego i biernego.

Artykuł 124

Zebranie tercjarzy ma być zwołane na piśmie lub w inny sposób przez przewodniczącego przynajmniej na miesiąc przed wyborami. W wyborach należy zachować prawo kościelne powszechne (por. can. 697 § 2), niniejsze konstytucje i słuszne zwyczaje.

Artykuł 125

Dla ułatwienia wyborów zaleca się następujący sposób:

Przewodniczący zaproponuje na kartkach trzech kandydatów na urząd ministra (przełożonego). Kartki te rozda się wyborcom w odpowiednim czasie. Zaproponuje też na innych członków rady (dyskretorium) tylu kandydatów, ilu jest ustalonych w danej kongregacji miejsc w radzie (dyskretorium), między kandydatami na członków rady (dyskretorium) należy umieścić podanych kandydatów na ministra (przełożonego). Na kartce po każdym nazwisku należy zostawić wolne miejsce, aby wyborca mógł wpisać inne nazwisko, o ile zechce, w miejsce proponowanego kandydata. Wyborów można dokonać albo jednym głosowaniem na wszystkich członków rady (dyskretorium), albo oddzielnym głosowaniem na ministra (przełożonego) i oddzielnym głosowaniem na innych członków rady (dyskretorium).
Przewodniczący wyznaczy dwóch skrutatorów, którym zwróci uwagę, że są obowiązani do zachowania tajemnicy. Wyborcy oddają karty wyborcze do urny po zaznaczeniu na nich, na kogo głosują, skrutatorzy razem z przewodniczącym wyjmą kartki z urny i przeliczą je. Wreszcie obliczą, ile kto otrzymał ważnych głosów. Następnie przewodniczący ogłosi, ile głosów otrzymali poszczególni kandydaci. Wybranym zostaje kandydat, który otrzymał względną większość głosów. Jeżeli kilku kandydatów otrzyma równą liczbę głosów, wybrany zostaje kandydat starszy profesją, a gdyby w jednym dniu składali profesję, starszy wiekiem. Gdyby było pewne, że ktoś dał głos na siebie, wybór jest nieważny i na ten raz traci taki kandydat głos czynny i bierny.

Artykuł 126

Każdy wybór wymaga zatwierdzenia przewodniczącego.

Artykuł 127

Minister (przełożony) kongregacji po upływie trzylecia może być ponownie wybrany. By mógł być ministrem (przełożonym) w trzecim bezpośrednim trzyleciu, musi mieć zatwierdzenie komisarza prowincjalnego, a w następnym bezpośrednim trzyleciu – zatwierdzenie prowincjała.

Radni (dyskreci) mogą spełniać swój urząd przez kilka po sobie następujących trzyleciach. Wypada jednak, by przynajmniej trzecia część rady (dyskretorium) zmieniała się po 6 latach.

Artykuł 128

W razie śmierci ministra (przełożonego) jego urząd do końca trzylecia obejmuje wiceminister (zastępca przełożonego), zgodnie z art. 141, nowego wiceministra (zastępcę przełożonego) wybierze rada (dyskretorium) kongregacji w najbliższym czasie.

Również rada (dyskretorium) kongregacji dokona nowych wyborów, gdyby w czasie trzylecia z jakiejkolwiek przyczyny ustąpił któryś z radnych (dyskretów).

Artykuł 129

Na urząd radnego (dyskreta) należy wybrać tercjarza poważnego, roztropnego, czynnego, dbającego o chwałę Bożą i Zakonu a szczególnie cieszącego się u wszystkich dobrą sławą.

Artykuł 130

Zebrania rady (dyskretorium) powinny się odbywać, jak przepisuje ceremoniał, przynajmniej raz na miesiąc pod przewodnictwem dyrektora, albo w razie jego nieobecności – ministra (przełożonego) lub wiceministra (zastępcy przełożonego), lub radnego (dyskreta) najstarszego profesją.

Wszyscy radni (dyskreci), nie mając słusznej przeszkody, winni wziąć udział w zebraniu; zebranie rady (dyskretorium) nie może się odbyć, gdy nie ma obecnej większej części rady, nie licząc dyrektora.

Artykuł 131

Wszyscy radni (dyskreci) mają głos doradczy lub decydujący, zależnie od okoliczności, a w głosowaniu rozstrzyga większość głosów. Przy równej ilości głosów prawo decyzji przysługuje przewodniczącemu. Jeżeli przewodniczący nie chce korzystać z prawa rozstrzygania, sprawę można przedstawić komisarzowi prowincjalnemu z zastrzeżeniem jednak możliwości odniesienia się do prowincjała.

Uchwały rady (dyskretorium) powzięte w nieobecności dyrektora wymagają jego potwierdzenia. Wybory zaś nie mogą się odbyć bez obecności dyrektora lub wizytatora.

Artykuł 132

Wszyscy radni (dyskreci) obowiązani są do zachowania tajemnicy w sprawach omawianych na posiedzeniu, by uniknąć nieporozumień i żeby każdy mógł swobodnie wypowiedzieć swoje zdanie.

Artykuł 133

Zadanie rady (dyskretorium) jest następujące:

dokonywanie starań, by tercjarze pogłębiali doskonałość ewangeliczną i wskazanie im stosownych środków do jej osiągnięcia;
dążenie do pogłębiania miłości między tercjarzami, jak i też kongregacjami, oraz popieranie dzieł miłosierdzia i apostolstwa, aby wszyscy tercjarze byli rzeczywiście głosicielami miłości Pana Jezusa i św. o. Franciszka w Kościele i społeczności świeckiej;
dopuszczenie po uprzedniej naradzie postulantów do obłóczyn a nowicjuszów do profesji w myśl art. 114 nr 1 z zachowaniem przepisów art. 13, 14 i 23;
wykonywanie rozkazów przełożonych;
zarządzanie dobrami kongregacji oraz rozdzielanie jałmużn;
przyjmowanie do kongregacji tercjarzy samotnych lub przechodzących z innej kongregacji;
przedstawienie dyrektorowi do usunięcia z kongregacji niepoprawnych członków po trzykrotnym ich upomnieniu lub tercjarzy występnych;
nadawanie urzędów radnym (dyskretom) i innym tercjarzom w myśl art. 137 i 138.
przeglądanie i zatwierdzanie ksiąg kongregacji;
troska, by wszyscy urzędnicy spełniali sumiennie swoje obowiązki;
przygotowanie rocznego sprawozdania, które należy złożyć przełożonym.

Artykuł 134

Ważniejszych spraw nie należy rozstrzygać na tym samym zebraniu, a decyduje się o nich tajnym głosowaniem.

Artykuł 135

Gdzie jest dostateczna liczba członków, mogą istnieć dwie kongregacje albo dwa oddziały kongregacji, męski i żeński, w tym wypadku będzie też podwójna rada. Gdyby zaś tego wymagał wspólny pożytek, szczególnie dla podniesienia rodzinnej atmosfery, mogą się zebrać razem obydwie kongregacje albo jej oddziały, albo obydwie razem.

II – Urzędy w kongregacji

Artykuł 136

W kongregacji są różne urzędy, jak to przepisuje Reguła. Urzędnicy główni, którzy winni być w każdej kongregacji, to minister (przełożony), wiceminister (zastępca przełożonego), mistrz nowicjuszów i postulantów, sekretarz, skarbnik. Ponadto w razie

konieczności lub pożytku można ustanowić innych urzędników, jak infirmiarza, bibliotekarza itd.

Gdyby zaszła potrzeba, można również wyznaczyć kierowników sekcji lub innych dzieł, o czym mowa w art. 6-10.

Artykuł 137

Poza ministrem (przełożonym) wybranym na ogólnym zebraniu innych urzędników wybiera rada (dyskretorium) na samym pierwszym posiedzeniu po wyborach, przewodniczący podaj e kandydata na dany urząd.

Artykuł 138

Urzędy główne należy obsadzić wyłącznie radnymi (dyskretami), dalsze można także obsadzić innymi tercjarzami. Gdyby z jakiegokolwiek powodu opróżnił się któryś z urzędów, obsadzenie jego do końca trzylecia należy do rady.

Artykuł 139

Niech urzędnicy pamiętają, że powierzone im obowiązki nie są tytułem do chwały, lecz zadaniem do wypełnienia.

Artykuł 140

Minister (przełożony), który winien być sługą wszystkich członków, jest pierwszym urzędnikiem kongregacji. Winien on:

zwoływać z dyrektorem zebrania zarządu (dyskretorium) czy całej kongregacji i im przewodniczyć;
reprezentować kongregację na zewnątrz;
razem z dyrektorem dbać o życie duchowe i karność członków, zwłaszcza urzędników, oraz je rozwijać;
osobiście lub przy pomocy członków zarządu zdać sprawę co roku członkom kongregacji o życiu wewnętrznym i zewnętrznym, tj. ojej stanie materialnym i moralnym, jak też o dziełach apostolstwa i miłosierdzia;
czuwać, by ubogich członków kongregacji wspomagano, chorych odwiedzano, a bliskim śmierci w odpowiedni sposób przypominano o przyjęciu św. sakramentów, by wszystkich powiadamiano o śmierci któregokolwiek członka i odprawiono za niego przepisane modlitwy;
w porozumieniu z dyrektorem prosić w stosownym czasie komisarza prowincjalnego lub okręgowego o przeprowadzenie wizytacji.

Artykuł 141

Wiceminister (zastępca przełożonego) zastępuje go w razie jego choroby lub innej przeszkody, w wypadku śmierci ministra (przełożonego) zastępca obejmuje jego urząd aż do końca trzylecia. Wiceminister (zastępca przełożonego) winien brać udział w posiedzeniach rady (dyskretorium) i wspomagać ministra (przełożonego).

Gdyby z jakiegokolwiek powodu zabrakło wiceministra (zastępcy przełożonego) rada (dyskretorium) ma na jego miejsce wybrać innego w myśl art. 138.

Artykuł 142

Sekretarz prowadzi książki kongregacji i strzeże jej archiwum. Zapisuje w księdze na to przeznaczonej nazwisko, imię członków kongregacji oraz datę ich obłóczyn, profesji i śmierci, oraz opuszczenia kongregacji.

Ponadto dokładnie prowadzi protokóły posiedzeń rady, zebrań ogólnych i wyborów, pisze kronikę ważniejszych rzeczy, podaje do wiadomości w czasopismach a przede wszystkim powiadamia o nich komisarza prowincjalnego, który przekazuje je komisarzowi generalnemu. Strzeże wszystkich aktów a dokumenty zachowuje w archiwum dobrze prowadzonym.

Oprócz tego wszystkie nakazy i wskazania dyrektora oraz ministrów (przełożonych) podaje do wiadomości członkom kongregacji.

Artykuł 143

Mistrz nowicjuszów i postulantów zaprawia zlecone mu osoby do życia zakonnego w myśl art. 20 i 21 i daje im przykład dobrego życia i zachowania Reguły.

Przynajmniej raz na miesiąc prowadzi dla nich naukę, której udziela pod kierownictwem dyrektora.

Obowiązek mistrza jest bardzo ważny, albowiem jak od postępu duchowego nowicjuszów zależy wzrost kongregacji, tak i od ich niedbalstwa zastój.

Mistrz wraz z dyrektorem ma przed profesją zbadać zasób wiadomości i usposobienia nowicjuszy w myśl art. 23.

Gdyby któryś z nowicjuszy zachorował, mistrz winien natychmiast zawiadomić przełożonego i infirmiarza.

Artykuł 144

Skarbnik powinien pilnie strzec ofiar złożonych kongregacji, zapisywać w księdze wpływ oraz nazwisko ofiarodawcy lub zbierającego. Jego obowiązki to: za pozwoleniem rady (dyskretorium) dawać jałmużnę członkom kongregacji i innym ubogim, nabywać rzeczy potrzebne do kongregacji i uświetnienia kultu Bożego, zapisując zrobione wydatki do książki, jak wyżej powiedziano.

Sprawozdanie, po uprzednim przeglądnięciu książki kasowej i sprawdzeniu kasy przez dwóch przynajmniej rewizorów wyznaczonych przez radę, skarbnik ma przedstawić trzy razy do roku na zebraniu rady, a raz do roku na ogólnym zebraniu kongregacji.

Artykuł 145

Stosownie do potrzeb można wyznaczyć jednego lub kilku infirmiarzy, każdemu z nich powierzy się część miasta lub miejscowości, gdzie mają świadczyć członkom kongregacji uczynki miłosierdzia. Jeżeli jest kilku infirmiarzy, jednego z nich postawi się na czele, aby miał pieczę nad wszystkimi chorymi tercjarzami. Jego

obowiązkiem będzie czuwać, żeby inni infirmiarze sumiennie wywiązywali się ze swoich zadań.

Artykuł 146

Radzi się, by dla kierowników sekcji czy różnych dzieł, o których mowa w art. 6-10, wydać stosowne przepisy tak dla poszczególnych krajów, jak i różnych sekcji; zatwierdzenie tych przepisów należy do przełożonego.

TYTUŁ IV Upomnienia i kary

Artykuł 147

Wizytatorzy, dyrektorzy i ministrowie (przełożeni) kongregacji niech starają się o poprawę błądzących. Mając jednak w pamięci słowa i przykłady św. o. Franciszka, kierować się będą miłością i roztropnością, unikając zawsze słów szorstkich i przesadnej surowości.

Artykuł 148

Dyrektorzy niech i raz, i drugi, po ojcowsku, upomną błądzących, za trzecim zaś razem niech ich po porozumieniu się z radą (dyskretorium) zawieszą na pewien czas w prawach członka kongregacji. Jeżeli po trzecim upomnieniu nie poprawią się, winni być za zgodą rady (dyskretorium) usunięci z kongregacji.

Nazwiska usuniętych z kongregacji należy przysłać komisarzowi prowincjalnemu albo okręgowemu.

Artykuł 149

Jeżeli z powodu występku któregoś z członków kongregacji powstanie zgorszenie i zwłoka jest niebezpieczna, dyrektor może natychmiast usunąć winnego z kongregacji, lecz jak najprędzej powinien zawiadomić o tym komisarza prowincjalnego.

Artykuł 150

Do wydalenia z Trzeciego Zakonu uprawniony jest komisarz prowincjalny i generalny.

Artykuł 151

Zawieszenie w prawach członka kongregacji i wydalenie ma być dokonywane na piśmie i należy to odnotować w spisie członków kongregacji oraz aktach rady (dyskretorium).

Jeżeli usunięci proszą o ponowne przyjęcie do Zakonu, to tego może dokonać tylko komisarz prowincjalny albo generalny, po dłuższym czasie, pod warunkiem, że nie będzie zgorszenia i że odprawią nowicjat po raz drugi.

Artykuł 152

Kto odstąpił od wiary katolickiej albo zapisał się do organizacji potępionej przez Stolicę Świętą, albo został notorycznie obłożony cenzurą kościelną, albo wreszcie jest publicznym grzesznikiem, ma być po uprzednim upomnieniu usunięty z Zakonu (can. 696 § 2; can. 693 § 1).

Uchybiający notorycznie sprawiedliwości społecznej, szczególnie względem służby i pracowników, ma być oddany pod sąd komisarzowi prowincjalnemu.

Artykuł 153

Tercjarze, którzy mimo trzykrotnego upomnienia nie chcieli przez okres trzech lat spełnić obowiązków Trzeciego Zakonu, winien komisarz prowincjalny, wziąwszy pod uwagę okoliczności miejsca i czasu, usunąć z Zakonu.

Artykuł 154

Zawieszeni w prawach członkowskich kongregacji albo z niej usunięci korzystają z łask i przywilejów, które przysługują tercjarzom samotnym, stąd też na równi z samotnymi obowiązani są do zachowania Reguły i Konstytucji.

ROZDZIAŁ IV PRAWA I PRZYWILEJE

Artykuł 155

Tercjarze występujący kolegialnie z własnym krzyżem albo sztandarem mają pierwszeństwo przed wszystkimi stowarzyszeniami, nawet bractwami Najświętszego Sakramentu, byle tylko byli ubrani w habit, a przynajmniej w pasek, bez względu na to, jak występują inne stowarzyszenia (can. 701 § 3).

Jeżeli natomiast tercjarze używają tylko jakiejś oznaki, nie mają pierwszeństwa przed innymi stowarzyszeniami występującymi w habitach (can. 701 § 3).

Artykuł 156

Wśród kilku kongregacji ta ma pierwszeństwo, której dotychczas je przyznawano, jeżeli zaś nie ma co do tego pewności, to ta, która pierwej została założona w danej miejscowości (can. 107 § 5).

Sprawy sporne w tej dziedzinie rozstrzygają właściwi ordynariusze zakonni z zachowaniem zasad słuszności.

Artykuł 157

Prawo rozstrzygania sporów o pierwszeństwo między Trzecim Zakonem a stowarzyszeniami kościelnymi należy w wypadkach niecierpiących zwłoki do ordynariusza miejscowego, od tego rozstrzygnięcia nie można apelować ze skutkiem zawieszającym, ale nie przesądza się ostatecznie niczyjego prawa, to znaczy ordynariusz miejscowy swoim dekretem może sprawę załatwić i należy go posłuchać, lecz strona, która czuje się pokrzywdzona, może wnieść sprawę do Stolicy Apostolskiej (can. 106 § 6).

Artykuł 158

Wszyscy winni mieć w wielkiej cenie i szacunku przywileje i indulty, oraz łaski, jakich raczyła udzielić członkom Trzeciego r

Zakonu Matka Kościół Święty.

Artykuł 159

Aby tercjarze mogli korzystać z odpustów nadanych Zakonowi, winni nosić szkaplerz i pasek, z zachowaniem jednak przepisu (art. 17).

Artykuł 160

Na mocy zarządzenia papieża Piusa X istnieje wzajemne uczestnictwo w odpustach i łaskach duchowych Pierwszego, Drugiego i Trzeciego Zakonu Franciszkańskiego. Z tego wzajemnego uczestnictwa „korzystają na zawsze wszyscy, którzy zaciągnęli się pod sztandar Patryjarchy Serafickiego św. Franciszka w jakimkolwiek jego zakonie, czy rodzinie zakonnej” (Pius PP X, ep. Sodalium et Tertio Ordine, 5 maja 1909, [w:] AOFM 27 (1909), s. 174-176).

Następnie, ponieważ Trzeci Zakon jest jeden, chociaż z woli Kościoła opiekują się nim cztery rodziny franciszkańskie, wszelkie przywileje, indulty, odpusty i łaski udzielone tercjarzom zależnym od jednej rodziny zakonnej należy rozumieć jako udzielone całemu Zakonowi.

Artykuł 161

Tercjarze mieszkający w miejscowościach, gdzie nie ma ani kościoła, ani kaplicy franciszkańskiej, a nie ma kanonicznie założonej kongregacji Trzeciego Zakonu, mogą uzyskać wszelkie odpusty Zakonu w kościele parafialnym albo filialnym (S. C. Ind., 31 łan. 1893 ).

Tercjarze również zamieszkali w miejscowościach, gdzie nie ma założonej kongregacji Trzeciego Zakonu, mogą dwa razy do roku zamiast błogosławieństwa apostolskiego otrzymać absolucję generalną (S. C. Ind., 31 Maii 1893).

Artykuł 162

Tercjarze przebywający w seminarium, w kolegiach, w szpitalach, przytułkach itp., a nie mogą łatwo się udać do kościoła parafialnego lub franciszkańskiego, mogą zyskać odpusty zakonne, nawiedzając kaplicę domową, chociaż byłaby tylko półpubliczna (S. C. Ind., 18 lul. 1902; 22 Mart. 1905; 8 Aug. 1906).

Artykuł 163

Tercjarze chorzy lub rekonwalescenci, którym jednak trudno wyjść z domu, mogą zyskać wszystkie odpusty nadane kościołom franciszkańskim lub Trzeciemu Zakonowi, o ile odmówią pięć Ojcze nasz i pięć Zdrowaś Maryjo oraz dodadzą jedno Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo i Chwała Ojcu na intencję Ojca św. (Breve Leonis PP XIII, 7 Sept. 1901).

Również mogą oni otrzymać absolucję generalną i zyskać także wszystkie odpusty zupełne, udzielone na poszczególne dni, w czasie oktawy święta, w czasie którego można uzyskać absolucję i odpust zupełny, jeżeli spełnione zostaną warunki jego uzyskania (S. C. Ind., 13 Aug. 1901).

Artykuł 164

Dyrektorzy Trzeciego Zakonu, którzy nie mogą do niego należeć, gdyż albo złożyli śluby zakonne, albo są członkami innego Trzeciego Zakonu, mogą w czasie pełnienia swego urzędu korzystać ze wszystkich odpustów i łask, w jakich uczestniczy kongregacja, którą się opiekują (S. Paen, 13 Dec. 1928 ).

Artykuł 165

Kapłan udzielający absolucji generalnej zyskuje ją również dla siebie (S. C. Ind., 1 Febr. 1905).

Zakonnicy obecni na absolucji generalnej udzielonej w kościołach lub kaplicach Trzeciego Zakonu formułą „Intret oratio” mogą korzystać z jej skutków, o ile nie mogą jej otrzymać w tym dniu formułą „Ne reminiscaris”, i na odwrót (S. r. C. 7 lun. 1919 ).

Artykuł 166

Msza żałobna za duszę zmarłego tercjarza, czy jest ona odprawiana w czasie najbliższego spotkania miesięcznego po jego śmierci, czy jest sprawowana w czasie zwołanego z okazji śmierci spotkania, może być sprawowana o zmarłym „de Requle”, nawet jeżeli w tym dniu przypada święto o rycie zdwojonym, z zachowaniem jednak przepisów liturgicznych (S. r. C., 21 Nov. 1938).

Wszystkie ponadto Msze za zmarłych tercjarzy są uprzywilejowane.

Artykuł 167

Księża tercjarze nie są zobowiązani do chórowego odmawiania brewiarza, mogą na podstawie przywileju posługiwać się brewiarzem tej rodziny serafickiej, do której należą (S. r. C. 2 Maii 1880; 15 Apr. 1904).

Odprawiając Mszę św. w kaplicy prywatnej, mogą używać mszału danej rodziny franciszkańskiej (S. r. C., 15 Apr. 1904). W odmawianiu Confiteor wolno im zawsze dodać imię św. o. Franciszka.

Jeżeli w modlitwie brewiarzowej trzymają się kalendarza franciszkańskiego a celebrują w kaplicy prywatnej, mogą w sobotę odprawiać Mszę św. o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, z zachowaniem przepisów liturgicznych (S. r. C., 9 Dec. 1903; 22 Mart. 1905).

Księża tercjarze, którzy używają mszału i brewiarza rzymskiego, mogą w większe święta franciszkańskie trzymać się mszału i brewiarza rzymsko-serafickiego.

Artykuł 168

Kapłani tercjarze mają przywilej ołtarza uprzywilejowanego trzykrotnie w tygodniu, jeżeli takiego przywileju nie mają z innego tytułu. (Leo PP XIII, const. Misericors Dei Filius, 30 maja 1883, [w:] LPMA3, s. 225-238, indult nieodwołany dekretem św. Paeni[tentiarii] Ap[ostolicae] z dnia 30 marca 1933 r.)

ROZDZIAŁ V. KONSTYTUCJE

Artykuł 169

Niniejsze Konstytucje wydane w celu doskonalszego zachowania profesji i Reguły nie obowiązują pod grzechem, chyba że już coś obowiązuje z prawa Bożego naturalnego lub kościelnego.

Artykuł 170

Gdyby powstały jakieś wątpliwości w rozumieniu przepisów niniejszych Konstytucji, należy zwracać się do generałów albo ich delegatów, oni bowiem mogą wydawać orzeczenia, jak w praktyce należy je stosować.

Artykuł 171

W celu usunięcia wszelkich wątpliwości i trudności, jak również, by Trzeci Zakon lepiej odpowiadał potrzebom obecnych czasów, odwołuje się wszelkie dawniejsze przepisy niezgadzające się z obecnymi Konstytucjami.

Artykuł 172

Gdyby okazało się rzeczą konieczną lub pożyteczną niniejsze Konstytucje dostosować do szczególnych potrzeb miejsc albo czasów, mogą właściwi przełożeni wydać statuty szczegółowe, nie mogą się one jednak sprzeciwiać niniejszym Konstytucjom. Takie statuty, jako też wszelkie normy szczegółowe, o czym w kilku miejscach wspominają Konstytucje – wymagają zatwierdzenia właściwego generała.

Aby zapewnić większą jasność i zgodę w Trzecim Zakonie, bardzo się poleca, aby tego rodzaju statuty były wydawane za wspólną zgodą wszystkich czterech rodzin zakonnych.

Artykuł 173

Niech pamiętają wizytatorzy, dyrektorzy i ministrowie (przełożeni) kongregacji, urzędnicy i członkowie kongregacji, że rozwój Trzeciego Zakonu i postęp duchowy tercjarzy zależy przede wszystkim od dokładnego zachowania Konstytucji.

„Ktokolwiek to wszystko zachowa, napełni go Ojciec Niebieski błogosławieństwem w niebie i na ziemi, napełni błogosławieństwem ukochany Syn Jego, razem z Duchem św. Pocieszycielem i z wszystkimi Świętymi. A ja brat Franciszek, maluczki wasz i sługa, ile tylko mogę, potwierdzam wam wewnętrznie i zewnętrznie to święte błogosławieństwo. Amen”.